Betaina to pochodna najmniejszego znanego aminokwasu, czyli glicyny. Swoją nazwę zawdzięcza burakom, a dokładniej ich łacińskiej nazwie, czyli beta vulgaris. To właśnie z buraków została wyizolowana po raz pierwszy, a miało to miejsce podczas pozyskiwania cukru z tego warzywa. Obficie występuje również w szpinaku, pełnoziarnistych produktach zbożowych, owocach morza, czy jagodach Goji. Betaina wykazuje szereg specyficznych właściwości, które mogą się przyczynić do optymalizacji przemian metabolicznych, czy hamowania stanów zapalnych oraz zmian nowotworowych.
Właściwości betainy – jak działa betaina?
Betaina dostarczana jest z dietą, a także powstaje w organizmie z choliny, czyli fosfolipidu kształtującego błony komórkowe. Po spożyciu jest szybko wchłaniana i dystrybuowana w organizmie. Działanie betainy możliwe jest głównie dzięki trzem jej funkcjom fizjologicznym. Pierwsza to udział w syntezie glutationu, czyli bardzo silnego czynnika antyoksydacyjnego wytwarzanego w organizmie.
Ponadto jest ważnym regulatorem metylacji, czyli procesu aktywacji różnych biologicznie czynnych cząsteczek w organizmie, w tym związanych np. ekspresją genów. Co więcej, betaina należy do związków osmotycznie czynnych, co oznacza, że uczestniczy w regulacji integralności komórek za pośrednictwem kontroli właściwości fizykochemicznych płynów biologicznych.
Działanie lecznicze betainy – w czym może pomóc betaina?
Właściwości betainy są na tyle istotne dla ludzkiego metabolizmu, że uznawana jest ona wręcz za czynnik leczniczy w niektórych schorzeniach. Pod postacią bezwodną zatwierdzona została jako terapeutyk w zaburzeniach przetwarzania homocysteiny, aminokwasu siarkowego o licznych funkcjach w organizmie.
Do zaburzeń tych prowadzą m.in. problemy (w tym genetyczne) związane z przyswajaniem kwasu foliowego oraz witaminy B12. Dysfunkcje metabolizmu homocysteiny wiążą się m.in. ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Zbyt wysoki poziom tego związku w organizmie wywołuje takie skutki uboczne jak ogólne osłabienie, bladość skóry, mrowienie kończyn czy wahania nastroju i zaburzenia kognitywne.
Betaina a odchudzanie – mity czy fakty?
W licznych eksperymentach na modelach zwierzęcych wykazano, że betaina przyczyniać się może do stabilizacji gospodarek glukozowo-insulinowej oraz lipidowej. Działanie to pośrednio rzutuje na usprawnienie procesu redukcji masy ciała. Obserwacje te znalazły potwierdzenie w badaniach z udziałem ludzi.
Dowiodła tego meta-analiza z 2019 roku, w której udało się ustalić, że betaina obniża poziom masy tłuszczowej organizmu. Dzięki temu przydatna może być zarówno w redukcji masy ciała osób zdrowych, jak i tych, które zmagają się z otyłością. Postulowanymi przez naukowców mechanizmami prowadzącymi do tego działania są m.in. hamowanie lipogenezy (wytwarzania komórek tłuszczowych) i pobudzanie lipolizy (rozkładu tłuszczu dostępnego w organizmie), przemienianie białej tkanki tłuszczowej w brązową (nieaktywnej w aktywną, która łatwiej zużywana jest na cele energetyczne), ułatwianie transportu kwasów tłuszczowych do mitochondriów (z pomocą karnityny), a nawet poprzez wspieranie syntezy białek mięśniowych.
