Askorbinian sodu – co to jest? Właściwości i działanie

Krótko mówiąc, askorbinian sodu jest jedną z postaci witaminy C, bodaj najważniejszej spośród wszystkich witamin. Ponieważ w ujęciu historycznym niedobór witaminy C był zawsze poważnym i szerokim problemem całych populacji, dlatego w czasach współczesnych niezwykłą popularność zdobyła suplementacja tej witaminy.

1. Askorbinian sodu a witamina C
2. Dlaczego taka ważna?
3. Objawy niedoboru i geneza nazwy
4. Jakie pełni funkcje?
5. Kiedy potrzebujemy suplementu?
6. Wyjątkowe dawkowanie
7. Ograniczenia i rozwiązanie 
8. Ponad witaminę C

Askorbinian sodu a witamina C

Obecnie witamina C jest jednym z najpowszechniejszych suplementów diety. Niestety, z uwagi na pewne uwarunkowania osobnicze, nie wszyscy mogą korzystać z dobrodziejstw suplementacji tej witaminy. I właśnie askorbinian sodu jest formą witaminy C rozwiązującą podobne problemy. Ponadto askorbinian sodu wykazuje własną aktywność biologiczną, wykraczającą poza funkcję witaminy C.

Dlaczego taka ważna?

Podstawowym związkiem chemicznym, objętym nazwą witaminy C, jest kwas askorbinowy. Pomimo faktu, że kwas askorbinowy jest molekułą absolutnie niezbędną do przebiegu procesów życiowych, w przeciwieństwie do większości zwierząt, człowiek oraz inne naczelne nie posiadają zdolności jej syntezy. Z tego powodu kwas askorbinowy jest dla nas niezbędnym mikroskładnikiem pokarmowym, czyli witaminą – witaminą oznaczoną symbolem C.

Objawy niedoboru i geneza nazwy

Ponieważ niedobór witaminy C prowadzi do rozwoju choroby objawiającej się samoistnymi krwawieniami, bólami mięśni, stawów i kości, łamliwością kości, zapaleniem dziąseł, rozchwianiem i wypadaniem zębów, słabym gojeniem się skaleczeń, anemią, depresją i ogólnym osłabieniem, a nazywanej szkorbutem (łac. scorbutus), dlatego właśnie związek chemiczny, przeciwdziałający szkorbutowi, nazwano kwasem askorbinowym.  

Jakie pełni funkcje?

Produkcja kolagenu

W pierwszej kolejności kwas askorbinowy jest elementem procesu produkcji kolagenu – białka stanowiącego 30% wszystkich białek naszego organizmu, odpowiadającego za wytrzymałość mechaniczną, sprężystość i elastyczność kości, ścięgien, więzadeł, powięzi, stawów, naczyń krwionośnych i skóry. Jest również niezbędny do produkcji karnityny – cząsteczki spalającej kwasy tłuszczowe i wzmacniającej mięśnie, a także przekaźników neuronalnych, kwasów żółciowych oraz hormonów steroidowych i peptydowych.

Kontrola wolnych rodników 

W celu kontroli wolnych rodników tlenowych, które w niskich stężeniach są pożyteczne a w wysokich szkodliwe dla przebiegu procesów życiowych, nasz organizm posługuje się tzw. zmiataczami wolnych rodników. Jednakże samodzielnie potrafi syntetyzować jedynie dwa – glutation i ubichinol, podczas gdy inne musi pobierać z pożywienia. I właśnie głównym takim pokarmowym zmiataczem, obok tokoferolu i retinolu, jest kwas askorbinowy, chroniący ludzki organizm przed toksyczną aktywnością wolnych rodników tlenowych.

Sprzyja eliminacji metali ciężkich

Kwas askorbinowy zapobiega akumulacji i sprzyja eliminacji metali ciężkich, takich jak kadm, ołów i rtęć, zmniejszając tym samym narażenie naszego organizmu na szkodliwą aktywność tego typu toksyn środowiskowych. Jednocześnie zwiększa przyswajanie żelaza, szczególnie z pokarmów roślinnych, zapobiegając tym samym rozwojowi niedokrwistości.

Czynnik niezbędny do życia komórek układu odpornościowego

Kwas askorbinowy jest czynnikiem niezbędnym do życia komórkom układu odpornościowego, głównie limfocytom i fagocytom, w związku z czym jego stężenie w tych komórkach jest znacznie wyższe, aniżeli w osoczu krwi. Działając w układzie odpornościowym, kwas askorbinowy pobudza produkcję interferonu – białka zaangażowanego w walkę z mikroorganizmami chorobotwórczymi, zwiększa ogólną liczbę limfocytów T oraz wzmaga aktywność limfocytów T i B, kształtujących tzw. odporność nabytą, których zadanie życiowe polega na ochronie organizmu przed rozwojem infekcji.

Kiedy potrzebujemy suplementu?

Podstawowe zapotrzebowanie na witaminę C, ustalone dla osoby dorosłej na ok. 75 mg dziennie, bez problemu pokryjemy porcjami świeżych owoców i warzyw, gdyż te zawierają zazwyczaj 40-100 mg kwasu askorbinowego na 100 g. Zapotrzebowanie organizmu na witaminę C wzrasta jednak znacząco na skutek przewlekłego stresu, wzmożonej aktywności ruchowej, gorączki oraz przebiegu infekcji wirusowej.

Wyjątkowe dawkowanie

Tak więc w celu wspomagania odporności osób aktywnych lub skrócenia czasu trwania przeziębienia zalecana jest podaż kwasu askorbinowego na poziomie 2000 mg dziennie, co skraca czas trwania przeziębienia w ogólnej populacji i zmniejsza o połowę ryzyko wystąpienia infekcji sezonowej w populacji osób aktywnych fizycznie. W takiej sytuacji sprawdzi się tylko suplement, albowiem trudno uzupełnić 2 g kwasu askorbinowego jedynie samym pożywieniem.

Ograniczenia i rozwiązanie 

Kwas askorbinowy jest ogólnie nietoksyczny, jednak dawki w okolicy 2 g na dobę mogą powodować u osób nadwrażliwych dolegliwości żołądkowo-jelitowe, objawiające się nudnościami, wymiotami i biegunką.

I właśnie w tej sytuacji spieszy z pomocą askorbinian sodu. Sam kwas askorbinowy ma bowiem bardzo kwaśny odczyn, a co za tym idzie działa drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Dlatego też obojętny askorbinian sodu, który nie drażni przewodu pokarmowego, sugerowany jest jako suplement witaminy C osobom nadwrażliwym, m.in. w przypadku problemów z refluksem, nadkwasotą czy też zespołem jelita drażliwego. Askorbinian sodu ma też przewagę nad kwasem askorbinowym w rozpuszczalnych formach witaminy C, albowiem nie wpływa negatywnie na stan szkliwa zębów.

Ponad witaminę C

Co ciekawe, w badaniach naukowych dowiedziono, że to nie tyle sam kwas askorbinowy, co właśnie askorbinian sodu wywiera działanie cytotoksyczne w różnych liniach komórek nieprawidłowych, będących przyczyną poważnych problemów zdrowotnych.

Źródła:

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1224653/
• https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jcp.20286

Sławomir Ambroziak