Istnieją w organizmie substancje, które są wytwarzane naturalnie, jednak nie zawsze wydajność tej produkcji jest w stanie zaspokoić bieżące potrzeby fizjologiczne. Przykładem takim może być związek aminokwasowy, l-karnityna, którą tworzą aminokwasy, jednak może też być spożywana z pokarmem.
Anti-aging koenzymu Q10 Działanie CoQ10 Efekty działania CoQ10 Różnica między formami CoQ10 Naturalne źródła CoQ10 Dawkowanie CoQ10 CoQ10 a dieta wegańska Skutki niedoboru Anti-aging koenzymu Q10
Coraz częściej mówi się, że w wielu przypadkach klinicznych związek ten trzeba dostarczać z suplementacją, lub przynajmniej dietą, gdyż synteza nie wystarcza. Podobnie jest w przypadku znanego z branży „anti-aging” koenzymu Q10, który występuje pod postaciami ubichinolu i ubichinonu.
Działanie CoQ10
Ubichinol i ubichinon to dwie formy koenzymu Q10, substancji ważnej dla produkcji energii w komórkach i ich ochrony przed wolnymi rodnikami. Wolne rodniki to pewnego rodzaju „złodzieje”, którzy dla własnych korzyści podkradają elementy zdrowych komórek w organizmie, jednocześnie je osłabiając. Wywołują one stres oksydacyjny przez swój niestabilny charakter, gdyż posiadają niesparowany (wolny) elektron, który działa jak magnes, przyciągając elektrony innych komórek, co może prowadzić do ich uszkodzeń.
Efekty działania CoQ10
Pod hasłem „działanie antyoksydacyjne” kryje się szereg zjawisk fizjologicznych, które w określonych warunkach mogą decydować o zdrowiu, lub jego utracie.
Hamowanie starzenia się komórek
Jednym z obszarów działania CoQ10 jest hamowanie procesów starzenia się komórek. Spadek wydolności ochrony przed wolnymi rodnikami znany jest jako jeden z głównych czynników prowadzących do osłabienia kondycji skóry, naczyń krwionośnych, czy mięśni.
Koenzym Q10 może odgrywać kluczową rolę zwłaszcza wtedy, gdy dieta nie jest w pełni zindywidualizowana i zbilansowana, a styl życia uwzględnia nieregularny sen czy sięganie po używki, a nawet trenowanie ponad możliwości regeneracyjne organizmu.
Oszczędzanie innych antyoksydantów
Warto wiedzieć, że omawiana substancja nie wspiera mechanizmów antyoksydacyjnych tylko bezpośrednio. Zaobserwowano bowiem, że koenzym Q10 sprzyja oszczędzaniu innych antyoksydantów w czasie stresu oksydacyjnego. Najczęściej mówi się tutaj o wpływie optymalizującym wobec witaminy E.
Pomoc przy przewlekłym przemęczeniu
Przeciwutleniające właściwości to jednak nie jedyny efekt działania CoQ10. Związek ten bowiem uczestniczy w procesach wytwarzania energii w komórkach. Stanowi kluczowy element w mechanizmie wytwarzania ATP (adenozynotrifosforanu), czyli cząsteczki, która bezpośrednio daje energię w momencie zapotrzebowania. Z tego też względu koenzym Q10 może mieć nie tylko znaczenie w starzeniu się, ale również w wielu chorobach wrodzonych, czy przewlekłym przemęczeniu.
Główna różnica między nimi polega na tym, że ubichinol jest zredukowaną formą, co oznacza, że może oddać elektrony dla wolnych rodników, aby się „odczepiły”, podczas gdy ubichinon jest formą utlenioną i przyjmuje elektrony, stosując „kontratak”. W praktyce oznacza to, że ubichinol jest silniejszym przeciwutleniaczem, ale jest mniej stabilnym i trudniejszym do przechowania, niż ubichinon.
Różnice te mają znaczenie dla kontroli stresu oksydacyjnego w zależności od stanu fizjologicznego. Mogą one też wpływać na wybór produktu do suplementacji. Otóż ubichinol, jako silniejszy przeciwutleniacz, częściej wybrać mogą osoby z nadciśnieniem czy miażdżycą oraz innymi problemami sercowo-naczyniowymi. U osób młodych, aktywnych fizycznie, konsumujących zbilansowaną dietę, suplementacja ukierunkowana na redukcję stresu oksydacyjnego może opierać się o ubichinon, którego poziom w organizmie utrzymuje się w sposób bardziej stabilny.
Naturalne źródła CoQ10
Produktami spożywczymi, które mogą do organizmu dostarczać koenzym Q10 , są pokarmy odzwierzęce, a dokładniej podroby, mięsa oraz ryby. Rośliny mogą zawierać śladowe ilości tego związku, jednak zupełnie nic nieznaczące pod kątem działania fizjologicznego. W sercach drobiowych występuje prawie 10 mg koenzymu Q10 na 100 g, co jednak nie jest nawet bliskie dawkom, które testowane były w badaniach klinicznych pod kątem prewencji i terapii różnych schorzeń.
Dawkowanie CoQ10
Dawkowanie ubichinonu i ubichinolu zależy od wielu czynników, w tym celu suplementacji, czy ogólnego stanu zdrowia, poziomu aktywności fizycznej i wieku. Dla osób zdrowych zwykle zaleca się dawki ubichinonu od 50 do 200 mg dziennie , podczas gdy dla ubichinolu sugeruje się od 30 do 100 mg dziennie. W przypadku chorób sercowo-naczyniowych, dawkowanie ubichinonu może wynosić od 100 do 600 mg na dobę, a ubichinolu od 100 do 300 mg dziennie. W przypadkach medycznych zawsze zaleca się konsultację z kwalifikowanym specjalistą.
Dla osób angażujących się w zwiększony wysiłek fizyczny, dawki mogą wynosić od 100 do 300 mg dziennie dla obu form . Warto zauważyć, że obie formy są generalnie uważane za bezpieczne i dobrze tolerowane.
Grupa Ubichinon Ubichinol
Osoby zdrowe
50 – 200 mg
30 – 100 mg
Osoby z ryzykiem nadciśnienia/miażdżycy
200 – 600 mg
100 – 300 mg
Osoby na diecie roślinnej
100 – 200 mg
50 – 100 mg
Tabela: typowe dawki CoQ10 w różnych grupach osób
CoQ10 a dieta wegańska
Niedobór koenzymu Q10 może mieć postać wrodzoną, niezależną od nawyków żywieniowych. Długotrwałe niedobory koenzymu Q10, choć rzadko spotykane w praktyce, mogą mieć jednak szereg negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Sprzyjają im diety roślinne, ponieważ wegańskie produkty mają śladowe ilości CoQ10. Nie są jeszcze dokładnie poznane wszystkie potencjalne konsekwencje braku omawianego związku w dietach kobiet w ciąży, czy noworodków i kolejnych pokoleniach.
Skutki niedoboru
W każdej postaci niedoboru skutkami ubocznymi mogą być zmęczenie fizyczne i intelektualne, bolesność mięśni, nieregularna praca serca, zawroty głowy, pogorszenie jakości skóry czy zaburzenia metaboliczne. Warto wiedzieć, że istnieje jeszcze kilka substancji, które charakterystyczne są dla mięs i podrobów, a działać mogą synergicznie z koenzymem Q10.
Wymienia się tutaj przede wszystkim karnitynę, która ułatwia produkcję energii z tłuszczu, a także kreatynę, która bezpośrednio zaangażowana jest w dostarczanie energii do pracujących komórek. Obie substancje, wraz z koenzymem Q10, uczestniczą w harmonijnej regulacji procesów energetycznych zarówno w mózgu, jak i w mięśniach.
Źródła:
Hargreaves, Iain et al. “Disorders of Human Coenzyme Q10 Metabolism: An Overview.” International journal of molecular sciences vol. 21,18 6695. 13 Sep. 2020, doi:10.3390/ijms21186695
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.