Na co pomaga lizyna?

Rozwój nauk biologicznych na przełomie XIX i XX wieku był intensywnie związany z poznawaniem roli poszczególnych aminokwasów. Odkrycie lizyny przez H.F.E. Drechsela w 1889 roku można uznać za ważny punkt w dziedzinie biochemii, zwłaszcza w kontekście analizy funkcji aminokwasów w organizmach żywych. Drechsel dokonał swojego odkrycia wykorzystując kwas solny do rozkładu kazeiny, jednego z białek mlecznych, co miało ogromne znaczenie dla wielu późniejszych badań w dziedzinie biologii i medycyny.

1. Budowa lizyny
2. Rola lizyny
3. Pomocne działanie lizyny - co warto wiedzieć?

Budowa lizyny

Lizyna jest aminokwasem budującym białka w organizmie. Jest związkiem o charakterze zasadowym (pH > 7), jak arginina i histydyna, niezbędnym w codziennej diecie, bo organizm go nie wytwarza. Aminokwasy zasadowe wyróżniają się od innych przede wszystkim swoimi właściwościami chemicznymi. Posiadają one w swojej strukturze grupy boczne zdolne do przyjmowania protonów (obniżających pH), co sprawia, że aminokwasy te mogą działać jak neutralizatory, stabilizujące pH w fizjologicznych zakresach.

Lizyna w grupie aminokwasów ma duże znaczenie, gdyż posiada dodatkową strukturę na końcu swojej cząstki, co umożliwia jej łączenie się z innymi aminokwasami. Dzięki temu białka mogą formować trójwymiarowe struktury, które są niezbędne do ich prawidłowego działania. Te struktury umożliwiają białkom efektywną współpracę z innymi molekułami, co jest ważne dla różnorodnych funkcji w organizmie, takich jak działanie mięśni, czy aktywność enzymów, które przyspieszają reakcje chemiczne.

Rola lizyny

Dzięki pionierskiej pracy Drechsela, a także badań kontynuujących jego odkrycia, zrozumienie roli lizyny w biologii człowieka oraz innych organizmów żywych znacznie się pogłębiło. Wiedza na temat tego aminokwasu ma bezpośrednie zastosowania w dziedzinach takich jak dietetyka, medycyna, a także w przemyśle farmaceutycznym i biotechnologicznym. Wiadomo dziś, że lizyna jest istotna w procesach metabolicznych związanych z syntezą białek o ważnych funkcjach w organizmie.

Niezbędna do produkcji kolagenu

Lizyna jest na przykład niezbędna do produkcji kolagenu, głównego składnika tkanki łącznej, który zapewnia wytrzymałość i elastyczność skórze, kościom, ścięgnom i chrząstkom. Kolagen jest obecny niemal w każdej tkance ciała i jest kluczowy dla ogólnego zdrowia i sprawności fizycznej.

Dla krwi, włosów, skóry i paznokci

Oprócz kolagenu lizyna jest także ważna w strukturze elastyny, białka zapewniającego elastyczność skórze i naczyniom krwionośnym, co pozwala im wytrzymywać różne napięcia bez uszkodzeń. Włosy, skóra i paznokcie korzystają z keratyny, białka, które również zawiera lizynę i zapewnia ich siłę oraz ochronę przed czynnikami zewnętrznymi.

Hemoglobina, która transportuje tlen przez czerwone krwinki do innych części ciała, także zawiera lizynę, co podkreśla jej uniwersalną rolę w utrzymaniu podstawowych funkcji życiowych.

Dla prawidłowej utylizacji tłuszczu

Kolejny związek, którego produkcja nie mogłaby się odbyć bez lizyny, to l-karnityna. Ta pochodna aminokwasowa ma znaczenie dla prawidłowej utylizacji tłuszczy na cele energetyczne. Omawiany aminokwas znajduje się również w histonach, które są białkami odpowiedzialnymi za procesy związane z przekazywaniem informacji genetycznej.

Źródła lizyny

Pomocne działanie lizyny - co warto wiedzieć?

Suplementacja diety l-lizyną w dawkach przekraczających 3 gramy dziennie okazała się poprawiać subiektywne odczucia pacjentów dotyczące choroby wywołanej przez wirus herpes simplex, czyli wirus opryszczki. Jest to obecnie najlepiej udokumentowane działanie omawianego aminokwasu.

Wykazano jednak również, że lizyna może wpływać na wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego oraz zmniejszać jego wydalanie z moczem. Oba te mechanizmy są istotne dla profilaktyki osteoporozy i wspierania zdrowia kości. Warto też wspomnieć o wstępnych wynikach badań, które sugerują, że lizyna może przyczyniać się do obniżenia poziomu cholesterolu LDL, co może być korzystne dla zdrowia sercowo-naczyniowego, jednak cały czas brakuje badań w tym kierunku z udziałem ludzi.

Źródła:

• Civitelli, R., Villareal, D. T., Agnusdei, D., Nardi, P., Avioli, L. V., & Gennari, C. (1992). Dietary L-lysine and calcium metabolism in humans. Nutrition (Burbank, Los Angeles County, Calif.), 8(6), 400–405.
• Mailoo, V. J., & Rampes, S. (2017). Lysine for Herpes Simplex Prophylaxis: A Review of the Evidence. Integrative medicine (Encinitas, Calif.), 16(3), 42–46.
• Hayamizu, K., Oshima, I., & Nakano, M. (2020). Comprehensive Safety Assessment of l-Lysine Supplementation from Clinical Studies: A Systematic Review. The Journal of nutrition, 150(Suppl 1), 2561S–2569S. https://doi.org/10.1093/jn/nxaa218