O jakiej porze najlepiej brać probiotyki?

Bakterie to jednokomórkowe mikroorganizmy, charakteryzujące się brakiem jądra komórkowego, które jest typowe dla komórek bardziej złożonych organizmów, jak ludzie czy rośliny. Mają one różnorodne formy, mogą przybierać kształty kuliste, pałeczkowate, spiralne. Ich rozmiary zwykle mieszczą się w przedziale od kilku mikrometrów, choć odkryto też bakterie widzialne gołym okiem.

1. Złe i dobre bakterie
2. Badania nad bakteriami
3. Rola bakterii w organizmie
4. Badania nad probiotykami
5. Optymalne stosowanie probiotyków

Złe i dobre bakterie

Niektóre bakterie są patogenne i mogą powodować choroby, ale wiele z nich pełni kluczowe funkcje w ekosystemach oraz w organizmie człowieka, wspierając zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie. Do tych ostatnich zaliczają się probiotyki.

Badania nad bakteriami

Odkrycie bakterii datuje się na XVII wiek i wiąże się z rozwojem mikroskopii. A. van Leeuwenhoek, holenderski przedsiębiorca i naukowiec, jako pierwszy zaobserwował bakterie w 1676 roku. Używał do tego celu własnoręcznie wykonanych mikroskopów o dużej precyzji, dzięki którym mógł dostrzec drobne organizmy w kropli wody.

Rola bakterii w organizmie

Rewolucja w medycynie

Rozumienie roli bakterii w funkcjonowaniu organizmu człowieka zaczęło się rozwijać znacznie później, w XIX wieku. Kluczowym momentem było zastosowanie teorii germinalnej chorób przez Ludwika Pasteura i Roberta Kocha, którzy wykazali, że wiele chorób jest spowodowanych przez specyficzne bakterie. Doprowadziło to do rewolucji w medycynie i zrozumienia znaczenia higieny w zapobieganiu chorobom.

Współczesne badania nad mikrobiomem

Współczesne badania nad mikrobiomem wykazały, że bakterie zasiedlające na przykład przewód pokarmowy, skórę czy układ oddechowy, mają fundamentalne znaczenie dla wielu aspektów zdrowia i funkcjonowania organizmu, w tym trawienia, odporności i nawet zdrowia psychicznego. Ten obszar badań nadal dynamicznie się rozwija, odkrywając coraz więcej informacji o złożonych interakcjach między bakteriami a gospodarzem.

Badania nad probiotykami

Podawanie probiotyków 

Odkrycie, że podawanie bakterii pod postacią suplementu może wpłynąć na zdrowie człowieka, wiąże się z początkami badań nad probiotykami, które miały miejsce na przełomie XIX i XX wieku. Kluczową postacią w tym obszarze był naukowiec E. Metchnikoff, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny w 1908 roku, uznawany za ojca nauk o odporności wrodzonej.

Odkrycie i teorie Metchnikoffa 

Miało ono miejsce na początku XX wieku, gdy zauważył, że niektóre wiejskie populacje w Europie Wschodniej, które regularnie spożywały fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurt czy kefir, żyły dłużej i miały mniej problemów zdrowotnych. Przypuszczał, że obecne w tych produktach żywe kultury bakterii, zwłaszcza Lactobacillus, mogły korzystnie wpływać na mikroflorę jelitową i ogólną kondycję zdrowotną.

Metchnikoff teoretyzował, że podawanie określonych szczepów bakterii może zmienić skład bakterii w jelitach i przeciwdziałać szkodliwym efektom bakterii gnilnych, które według niego przyczyniały się do starzenia i chorób. Jego teorie, choć początkowo były kontrowersyjne, zainspirowały dalsze badania nad rolą bakterii w zdrowiu ludzkim i doprowadziły do rozwoju probiotyków jako suplementów.

Mikroorganizmy w żywności

Tabela: Różne mikroorganizmy w żywności.

Optymalne stosowanie probiotyków

Pierwotnie uważano, że przyjmowanie probiotyków na czczo jest bardziej efektywne, ponieważ teoretycznie pozwala bakteriom szybciej i łatwiej dotrzeć do jelit, gdzie mogą osiedlić się i działać. Przyjmowanie probiotyków na pusty żołądek, czyli zazwyczaj rano przed śniadaniem lub między posiłkami, miałoby minimalizować ich ekspozycję na kwas żołądkowy.

Przed czy po posiłku?

Z drugiej strony, niektóre nowsze badania sugerują, że przyjmowanie probiotyków po posiłku może być korzystniejsze. Posiłek może bowiem "osłonić" probiotyki, pomagając im przetrwać w bardziej kwaśnym środowisku żołądka.

Ostateczna odpowiedź na to pytanie zależy od wielu czynników, w tym od konkretnego szczepu bakteryjnego i formy, w jakiej jest on dostarczany. Niektóre szczepy mogą być bardziej odporne na kwas żołądkowy i być bardziej odporne na czynnik zewnętrzne niezależnie od tego, czy są przyjmowane na czczo, czy po posiłku. Inne mogą wymagać ochrony, którą zapewnia jedzenie lub połączenie z prebiotykami, lub postbiotykami i parabiotykami. 

Źródła:

Mohr AE, Pugh J, O'Sullivan O, Black K, Townsend JR, Pyne DB, Wardenaar FC, West NP, Whisner CM, McFarland LV. Best Practices for Probiotic Research in Athletic and Physically Active Populations: Guidance for Future Randomized Controlled Trials. Front Nutr. 2022 Mar 8;9:809983. doi: 10.3389/fnut.2022.809983. PMID: 35350412; PMCID: PMC8957944.