TOP5 Adaptogenów - jakie adaptogeny wybrać?

Do adaptogenów zalicza się związki, które mogą modyfikować odpowiedź organizmu na stres i niekorzystne warunki oraz zabezpieczać przed ich negatywnymi skutkami zdrowotnymi. Na przestrzeni wieków adaptogeny, zanim zostały tak nazwane, stosowane były w oparciu o przesłanki anegdotyczne i przekazy ustne.

1. Żeń-szeń indyjski
2. Różeniec górski 
3. Bakopa drobnolistna
4. Rdestowiec japoński
5. Pokrzywa indyjska
6. TOP5 adaptogenów

Obecnie dzięki współczesnym postępom w medycynie i farmakologii twierdzenia te zostały doprecyzowane i zatwierdzone, lub w niektórych przypadkach odrzucone. Do najbardziej popularnych i zaliczanych do efektywnych adaptogenów zalicza się m.in. żeń-szeń indyjski (ashwagandha), różeniec górski (rhodiola rosea), bakopę drobnolistną (bacopa monnieri), rdestowiec japoński (fallopia japonica), czy pokrzywę indyjską (coleus forskohlii).

Żeń-szeń indyjski

Ashwagandha jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych środków terapeutycznych medycyny ajurwedyjskiej. Zawarte w niej witanolidy wykazują silne działanie antyoksydac, regulacyjne wobec układu nerwowego i hormonalnego, a także przeciwzapalne. Skuteczność obserwowana jest głównie przy długotrwałym stosowaniu, co przejawia się m.in. w postaci obniżenia kortyzolu.

Stosowanie ashwagandhy może przynieść pewne korzyści np. w kontekście leczenia zaburzeń nastroju, wsparcia organizmu w chorobach autoimmunologicznych, neurodegeneracyjnych czy chorobach tarczycy.

Różeniec górski 

Kolejnym adaptogenem, na który warto zwrócić uwagę jest rhodiola rosea. Roślina ta w odróżnieniu do adaptogenów z medycyny ajurwedyjskiej porasta tereny o chłodniejszym klimacie i naturalnie występuje w północnej Europie, Ameryce Północnej oraz Syberii.

Różeniec i zawarte w nim salidrozydy i inne związki aktywne wykazują działanie pobudzające układ nerwowy poprzez regulację metabolizmu neuroprzekaźników. Jako roślina adaptogenna poprawia również fizjologiczną reakcję na stres i pozwala łagodzić jego skutki. Ponadto pozytywnie wpływać może na wydolność fizyczną.

Bakopa drobnolistna

Bacopa monnieri jest rośliną charakterystyczną dla Indii i medycyny ajurwedyjskiej oraz Australii i tamtejszych praktyków medycyny ludowej. Do wzrostu wymaga ciepłego i wilgotnego klimatu, a jej nazwa odnosi się do drobnych listków zawierających m.in. aktywne biologicznie bakozydy.

Bakopa wykazuje pewne właściwości nootropowe, gdyż reguluje metabolizm neuroprzekaźników istotnych z punktu widzenia skupienia uwagi, energii do pracy umysłowej, procesów zapamiętywania, czy ogólnego samopoczucia psychicznego. Może mieć to znaczenie w kontekście prewencji chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, czy Parkinsona.

Rdestowiec japoński

Kolejnym surowcem zielarskim o pochodzeniu wschodnio-azjatyckim jest rdestowiec, który jest źródłem popularnego za sprawą licznych właściwości prozdrowotnych resweratrolu. Związek ten do produkcji suplementów diety pozyskiwany jest z korzeni omawianej rośliny, które są lepszym źródłem od np. winogron i wina.

Rdestowiec i resweratrol posiadają potencjał w regulacji poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a także wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Może zatem stanowić wartościowe wsparcie układu krążenia.

Pokrzywa indyjska

Coleus forskohlii, czyli pokrzywa indyjska, jest kolejnym z tradycyjnych ajurwedyjskich środków o działaniu adaptogennym. Obecnie często wykorzystywana jest w postaci suplementów diety między innymi w kontekście ułatwienia redukcji masy tkanki tłuszczowej. Wykazano, że u kobiet w przypadku występowania zaburzeń zdrowia związanych z zespołem metabolicznym forskolina sprzyja regulacji poziomu insuliny i insulinooporności.

Korzyści w kontekście układu hormonalnego u mężczyzn zaobserwowano natomiast w postaci podniesienia poziomu testosteronu. Ponadto omawiany adaptogen może regulować ciśnienie śródgałkowe, do którego prowadzi m.in. stres. Jest to ważne z punktu widzenia funkcjonowania zmysłu wzroku, gdyż wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe może prowadzić do jaskry.

TOP5 adaptogenów

Zależnie od potrzeb osoby sięgającej po adaptogeny łatwo jest indywidualnie dostosować najlepsze produkty. Niekiedy optymalnym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatów wieloskładnikowych, zwłaszcza w okresie wysokiego obciążenia stresem zarówno psychicznym, jak i fizycznym oraz przy zaburzeniach stanu zdrowia i nieodpowiedniej higienie stylu życia.

Źródła: 

• Mishra LC, Singh BB, Dagenais S. Scientific basis for the therapeutic use of Withania somnifera (ashwagandha): a review. Altern Med Rev. 2000 Aug;5(4):334-46. PMID: 10956379.
• Panossian A, Wikman G, Sarris J. Rosenroot (Rhodiola rosea): traditional use, chemical composition, pharmacology and clinical efficacy. Phytomedicine. 2010 Jun;17(7):481-93. doi: 10.1016/j.phymed.2010.02.002. Epub 2010 Apr 7. PMID: 20378318.
• Abdul Manap AS, Vijayabalan S, Madhavan P, Chia YY, Arya A, Wong EH, Rizwan F, Bindal U, Koshy S. Bacopa monnieri, a Neuroprotective Lead in Alzheimer Disease: A Review on Its Properties, Mechanisms of Action, and Preclinical and Clinical Studies. Drug Target Insights. 2019 Jul 31;13:1177392819866412. doi: 10.1177/1177392819866412. PMID: 31391778; PMCID: PMC6669844.
• Lee CC, Chen YT, Chiu CC, Liao WT, Liu YC, David Wang HM. Polygonum cuspidatum extracts as bioactive antioxidaion, anti-tyrosinase, immune stimulation and anticancer agents. J Biosci Bioeng. 2015 Apr;119(4):464-9. doi: 10.1016/j.jbiosc.2014.09.008. Epub 2014 Oct 12. PMID: 25311751.
• Godard MP, Johnson BA, Richmond SR. Body composition and hormonal adaptations associated with forskolin consumption in overweight and obese men. Obes Res. 2005 Aug;13(8):1335-43. doi: 10.1038/oby.2005.162. PMID: 16129715.