Wapń - działanie i rola w organizmie człowieka

Wapń to jeden z najważniejszych dla zdrowia i życia pierwiastków. Jego działanie w organizmie jest wszechstronne, a jego niedobory mogą grozić poważnymi skutkami ubocznymi. Jedną z najbardziej znanych ról wapnia jest udział w budowie kości, jednak spektrum jego funkcji fizjologicznych jest dużo szersze.

1. Czym jest wapń? 
2. Jakie funkcje pełni wapń?
3. Ile wapnia potrzebuje organizm?
4. W czym występuje wapń?

Czym jest wapń? 

Wapń należy do składników mineralnych i obok magnezu, sodu, potasu i chloru jest jednym z elektrolitów. Z punktu widzenia chemicznego jest metalem, który pojawia się w takich formacjach mineralnych jak kalcyt, marmur, gips czy kreda. Jego zawartość w organizmie sięga nawet 2% masy ciała, co czyni go najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem w ciele.

Jakie funkcje pełni wapń?

Wapń jest jednym z głównych budulców kości i zębów, wpływa na ich twardość i „konsystencję” zabezpieczając m.in. przed niektórymi kontuzjami i utratą masy kostnej związaną z wiekiem. Bierze udział w procesach krzepnięcia krwi, wspomagając aktywację czynników odpowiedzialnych za koagulację.

Uczestniczy w przewodzeniu sygnałów nerwowych w obrębie poszczególnych struktur układu nerwowego. Wpływa na kurczliwość i relaksację mięśni oraz zdolność do utrzymania ich napięcia, a także kontroluje rytm pracy serca. Jest jednym z licznych dietetycznych czynników regulujących gospodarkę hormonalną oraz homeostazę wodno-elektrolitową.

Ile wapnia potrzebuje organizm?

Szacuje się, że osoby dorosłe dla uzyskania i / lub utrzymania odpowiedniego poziomu odżywienia wapniem powinny spożywać go około 1000 – 1200 mg dziennie. Nieco większe zapotrzebowanie – sięgające około 1300 mg dziennie – wykazują dzieci i młodzież, których organizmy się rozwijają i dojrzewają. Zbyt niska podaż wapnia, a także trudności z jego wchłanianiem prowadzą najczęściej do zaburzeń gęstości mineralnej kości, co może mieć liczne negatywne konsekwencje w życiu codziennym.

U dzieci przejawia się to krzywicą, natomiast u dorosłych osteoporozą. Mówiąc o regulowaniu homeostazy wapniowej w organizmie, nie można nie wspomnieć o roli witaminy D. Prawidłowa jej podaż z dietą oraz odpowiedni poziom ekspozycji na promienie słoneczne jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na bezproblemowe „korzystanie” z wapnia przez organizm.

W czym występuje wapń?

Grupą produktów spożywczych o największym znaczeniu z punktu widzenia podaży wapnia jest nabiał. Głównie mowa tutaj o jogurtach i serach tzw. żółtych. Dobrym źródłem omawianego składnika mineralnego są również ryby spożywane wraz z ościami. Do wegańskich źródeł z kolei zalicza się m.in. jarmuż, brokuły, kapustę, migdały. Zawartość wapnia w produktach roślinnych jest niższa, a ponadto jego przyswajalność ograniczana jest przez związki „wiążące się” z nim. Kolejnym sposobem na zaspokojenie zapotrzebowania jest spożywanie produktów wzbogacanych w składniki mineralne, jednak najbardziej skoncentrowaną formę stanowią suplementy diety.