Chociaż sytuacja zdrowotna społeczeństwa już teraz wydaje się być kiepska, to niestety nic nie wskazuje na to, aby mogła się ona w najbliższym czasie poprawić. Co prawda, w nowe millennium wchodziliśmy z przeświadczeniem, że średnia długość życia będzie już tylko rosnąć, to jednak od 2016 roku wskaźnik ten zaliczył fazę stagnacji. Ponadto istnieje coraz więcej przesłanek mówiących o tym, że dojść może wręcz do regresu. Jednym z czynników, który nieuchronnie pchnie całe rodziny i grupy społeczne na krawędź dobrego stanu zdrowia, jest masa ciała. Do oceny ryzyka wystąpienia problemów zdrowotnych związanych ze wskazówką na wadze stosuje się współczynnik BMI.
Czym jest BMI?
BMI to skrót od anglojęzycznego „body mass index”, co oznacza „wskaźnik masy ciała”. Wyliczanie go polega na podzieleniu masy ciała w kilogramach przez podniesiony do kwadratu wzrost ciała wyrażany w metrach. Służy on do podziału osób dorosłych na grupy, które mają ułatwić ocenę ogólnego stanu zdrowia wybranych jednostek. Wykorzystywany był i jest dalej zarówno w podstawowej opiece medycznej, praktykach ubezpieczeniowych, jak i w zaawansowanych badaniach naukowych.
Historia BMI
Pewne powiązania pomiędzy masą a wzrostem ciała zaobserwowano już w XVIII wieku. Jeden ze słynnych statystyków dokonał wtedy pierwszych prób opisania liczbami przeciętnej kobiety i przeciętnego mężczyzny. Co ciekawe, BMI powstało już wtedy, jednak nazywane było wskaźnikiem Queteleta (od nazwiska wynalazcy). Nieco później, bo w pierwszych latach XX. wieku, dokonano już obserwacji dotyczących zależności między nadmiarem masy tłuszczowej a zapadalnością na choroby i przedwczesną śmiercią. Porzucono wtedy wyliczenia Queteleta na rzecz wersji uproszczonej, czyli ilorazu masy i wzrostu ciała.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że ówczesna wersja proporcji masy ciała do wzrostu (z lat 1959 – 1960) wykorzystywana była przede wszystkim przez firmy ubezpieczeniowe, które wyliczały ten stosunek do oceny ryzyka wystąpienia chorób i potencjalnej utraty pieniędzy związanej z wypłatą środków na leczenie. Co ciekawe, w latach 90. XX wieku powrócono do metody Queteleta, gdyż „sucha” proporcja masy do wzrostu okazała się być bezużyteczna. Poparcia udzieliło tutaj WHO, czyli światowa organizacja zdrowia.
Wskaźniki BMI – od niedowagi do otyłości II stopnia
BMI dzieli ludzi na 6 kategorii. Warto wiedzieć, że oba skrajne końce tej skali mogą być potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia. Chodzi tutaj głównie o niedowagę przy BMI do 20. oraz otyłość III stopnia przy BMI powyżej 40. Za normalną uważa się masę ciała, która przy danym wzroście daje wynik BMI w okolicach 20 – 25. Nadwaga, która z reguły nie sprawia jeszcze problemów zdrowotnych to BMI około 25 – 30. Wyniki w zakresach 30 – 35 i 35 – 40 to odpowiednio otyłość I i II stopnia, które mogą już zwiastować choroby.
Jakie są wyjątki przy ocenie BMI?
Niegdyś uważano, że BMI może być dobrym wskaźnikiem zatłuszczenia organizmu, jednak okazało się, że jest to parametr zbyt uogólniony, aby móc wykorzystywać go do faktycznej oceny kompozycji masy ciała. Nie jest brana tutaj pod uwagę m.in. masa kości oraz mięśni danej osoby, przez co wyniki mogą być niemiarodajne.
Na przykład osoby z dużą gęstością mineralną kości i gęsto upakowanymi mięśniami szkieletowymi często przez BMI traktowane są jako osoby z nadwagą lub niekiedy nawet otyłością. Niewystarczająco precyzyjne BMI jest również w ocenie stanu zdrowia i odżywienia dzieci oraz osób starszych.
