Jakie właściwości ma luteina?

Luteina należy do bardzo licznej grupy karotenoidów i podgrupy ksantofili. Jej obecność w organizmie zależna jest od podaży z dietą, a do najlepszych jej źródeł zalicza się zielone warzywa liściaste.

1. Gdzie występuje? 
2. Za co odpowiada luteina?
3. Właściwości i działanie ochronne 
4. Czy warto stosować luteinę?

Do tej pory zidentyfikowano kilkaset związków karotenoidowych występujących w przyrodzie, jednak nie wszystkie pełnią równie ważną funkcję w organizmie, jak luteina. Obszar największej jej koncentracji w organizmie jest niewielki i znajduje się w oczach.

Gdzie występuje? 

Luteina, która jest pigmentem, najobficiej występuje w zielonych warzywach. Do najlepszych jej źródeł zalicza się jarmuż, pietruszkę, bazylię, a także czerwony pieprz i por. Występuje również w szpinaku, brokułach, groszku i sałacie. Ponadto dostarczyć ją do organizmu można poprzez spożywanie jaj kurzych, pistacji czy kukurydzy.

Najlepiej z tłuszczem...

Biodostępność luteiny jest wyższa dla produktów zawierających tłuszcze, stąd jaja mogą być jednym z najbardziej znaczących źródeł w diecie. Duże znaczenie w tym kontekście ma rodzaj spożywanych jaj, a dokładniej dieta kur je dających. Biodostępność luteiny ze szpinaku czy brokułów jest niższa, jednak można ją poprawić za pomocą umiarkowanej obróbki termicznej.

Za co odpowiada luteina?

Największą koncentrację luteiny zaobserwowano w siatkówce oka, a dokładnie w plamce żółtej. Znajduje się głównie w pobliżu zewnętrznej krawędzi plamki żółtej. Plamka żółta jest z kolei elementem w centralnej części siatkówki i odpowiada za widzenie centralne oraz charakteryzuje się wysokim zagęszczeniem fotoreceptorów. Za transport luteiny po jej spożyciu odpowiedzialny jest cholesterol i pewne jej ilości obserwuje się również w tkance tłuszczowej. Z tego też względu osoby z nadwagą i otyłością w większym stopniu narażone są na choroby oczu.

Właściwości i działanie ochronne 

Luteina swoje właściwości zawdzięcza specyficznej strukturze chemicznej. Silnie wspiera potencjał antyoksydacyjny organizmu i pomaga w ochronie komórek i regulacji ich procesów życiowych. Ponadto jest jednym z najlepszych filtrów w oczach dla źródeł światła niebieskiego (m.in. z komputerów, smartfonów, telewizorów). Luteina wykazuje również działanie przeciwzapalne dzięki zdolności do hamowania białek związanych z nasilaniem stanów zapalnych. Z jej właściwościami wiąże się także działanie neuroprotekcyjne, zwłaszcza w kontekście komórek układu nerwowego związanych ze zmysłem wzroku. 

Czy warto stosować luteinę?

Dodatkowa podaż luteiny może okazać się korzystna w zaburzeniach związanych z plamką żółtą, zwłaszcza gdy dotychczasowa dieta była w nią uboga. Osoby należące do „niejadków” w kontekście zielonych warzyw liściastych, czy jaj, którym zależy na ochronie wzroku, szczególnie powinny rozważyć suplementację. Warto zaznaczyć, że postępująca i często bezobjawowa degeneracja plamki żółtej może prowadzić do utraty wzroku, a prosta modyfikacja diety, czyli wyrównanie poziomu luteiny, może wesprzeć jego ochronę.

Źródła:

Li LH, Lee JC, Leung HH, Lam WC, Fu Z, Lo ACY. Lutein Supplementation for Eye Diseases. Nutrients. 2020 Jun 9;12(6):1721. doi: 10.3390/nu12061721. PMID: 32526861; PMCID: PMC7352796.