Selen w chorobach tarczycy - jak stosować?

Mikropierwiastki niezbędne dla człowieka charakteryzują się szerokim spektrum funkcji. Z pewnością na uwagę w tym kontekście zasługuje między innymi skuteczność selenu w łagodzeniu skutków fizjologicznych zaburzeń pracy tarczycy. Dzienne zapotrzebowanie na selen oraz sposoby jego zabezpieczania warto znać nie tylko w przypadkach, w których doszło już do chorób gruczołu tarczowego, ale również w kontekście prewencyjnym.

1. Funkcje selenu w tarczycy 
2. Występowanie selenu w przyrodzie 
3. Zapotrzebowanie na selen 

Funkcje selenu w tarczycy 

Selen jest mikropierwiastkiem, który w największych ilościach poza wątrobą i nerkami występuje w gruczole tarczowym, czyli tarczycy. Najczęściej cenioną jego funkcją jest działanie antyoksydacyjne. Potrzebny jest bowiem do wytwarzania glutationu, najsilniejszego przeciwutleniacza w organizmie, który chroni komórki, w tym komórki tarczycy. Co więcej, dzięki wpływowi na niektóre enzymy pośredniczy w aktywacji hormonów produkowanych przez gruczoł tarczowy. Funkcje ochronne selenu przekładają się na takie aspekty życia jak aktywność układu odpornościowego czy rozrodczego.

Występowanie selenu w przyrodzie 

W diecie selen przeważnie występuje pod postacią kompleksów z białkami. Kompleksy te wykorzystywane są przez organizm do licznych przemian, w tym wytwarzania hormonów, peptydów, DNA czy zwalczania wolnych rodników. Jako mikropierwiastek pod postacią nieorganiczną podlega on cyklom przemian w łańcuchach pokarmowych w ekosystemach zarówno wodnych, jak i lądowych.

Z gleby selen pobierany jest przez rośliny, natomiast z wody przez organizmy morskie, po czym spożywany jest przez zwierzęta. Najlepszymi źródłami omawianego pierwiastka w diecie są mięsa, ryby oraz jaja. Warto zwracać tutaj uwagę na regularne spożywanie m.in. tuńczyka, sardynek, krewetek czy wołowiny i drobiu. Ponadto bardzo popularnym źródłem selenu są orzechy brazylijskie, gdyż rosną na terenach z glebą obfitującą w ten pierwiastek. 

Zapotrzebowanie na selen 

Potrzeby organizmu względem podaży selenu nie różnią się drastycznie pomiędzy dorosłymi kobietami i mężczyznami. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek wyznacza się na średnim poziomie około 55 µg dziennie. Kształtuje się ono na tym poziomie już od 13 roku życia. Do około 60 i 70 µg wzrasta zalecana dzienna podaż u kobiet w ciąży i podczas laktacji (odpowiednio).

Poza szacunkowym określeniem zawartości selenu w diecie do oceny poziomu odżywienia tym pierwiastkiem stosuje się testy laboratoryjne, takie jak oznaczenie poziomu peroksydazy glutationowej, czy selenoproteiny P. Głównie sięga się po nie jednak w przypadkach długotrwałego niedożywienia i / lub w przypadku różnych chorób, głównie chorób tarczycy.

Największe znaczenie z punktu widzenia odżywienia organizmu selenem ma zróżnicowana dieta oraz w niektórych przypadkach suplementacja. W suplementach z reguły wykorzystuje się formy organiczne selenu, takie jak selenometionina. Forma taka wykazuje dobrą przyswajalność, szacuje się, że sięga ona tutaj nawet 90%. Spożywając preparaty z selenem, należy również upewnić się, że zaspokojone jest zapotrzebowanie na jod, gdyż funkcje tych pierwiastków są mocno powiązane.