Suplementacja witamin ADEK - działanie, dawkowanie

Witaminy są substancjami organicznymi potrzebnymi organizmowi do wzrostu i funkcjonowania. Mimo tego, że wymaga się, aby witaminy były spożywane jedynie w niewielkiej ilości, w określonych przypadkach może dochodzić do rozwoju objawów, a także chorób, wynikających z ich niedoboru. W takim przypadku podawanie witaminy, której deficyt stwierdzono, prowadzi do ustąpienia stanu chorobowego.

1. Witaminy ADEK - co to jest? 
2. Działanie i właściwości witamin ADEK
3. Jak dawkować witaminy ADEK? 
4. Jak zwiększyć przyswajalność witamin ADEK? 

Witaminy ADEK - co to jest? 

Witaminy musimy pozyskiwać wraz z naszymi pokarmami, gdyż organizm ludzki nie może ich sam produkować. Wyjątkiem są witaminy D, K i biotyna. Najprostszy podział klasyfikuje witaminy na rozpuszczalne w wodzie oraz w tłuszczach.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to: 

• witamina A
• witamina D
• witamina E
• witamina K

Stąd wzięła się nazwa wielu suplementów, zawierających jednocześnie komplet witamin A, D, E, K, czyli ADEK. Reszta witamin rozpuszczalna jest w wodzie. W przeciwieństwie do witamin rozpuszczalnych w wodzie, mamy zdolność magazynowania witamin ADEK, dlatego należy zachować rozsądek, aby nie przesadzić w ich dawkowaniu. Witaminy ADEK, czyli rozpuszczalne w tłuszczach, przechowywane są w organizmie w tkankach zawierających tłuszcz oraz w wątrobie.

Działanie i właściwości witamin ADEK

Witaminy ADEK wykazują ścisły związek z pracą układu sercowo-naczyniowego, nerwowego, odpornościowego, hormonalnego. Nie bez znaczenia jest też ich wpływ na zdrowie kości, ochronę komórek, przebieg procesów starzenia i leczenia ran. 

Witamina A

Osoby zajmujące się leczeniem ludzi niezwykle szybko zaobserwowały skutki niedoboru witaminy A. Objawy tj. zmiany rogówkowe, pogorszenie widzenia, ślepota z pewnością notowano już ponad 3000 lat temu. Mamy na to piśmienne dowody np. ze starożytnego Egiptu. Jednak dopiero wiek XX przedstawił nam witaminę A. Jej odkrycie zawdzięczamy Mc Collumowi i Davisowi, którzy zidentyfikowali ją już w roku 1913, ale udało się ją pozyskać z surowego źródła dopiero w roku 1931.

Witamina A występuje w postaci retinoidów w tym retinol, retinal, estrów retinylu i jako prowitamina (prekursor witaminy) A - karotenoidy np. beta-karoten, czy luteina. Retinoidy są pozyskiwane ze źródeł zwierzęcych, a prowitaminy ze źródeł roślinnych. Witamina A odgrywa niebagatelną rolę w procesach widzenia, rozwoju i wzrostu komórek zarodkowych, pracy układu odpornościowego. Uważana jest także za znakomity przeciwutleniacz. Ta właściwość może mieć znaczenie w przypadku zapobiegania wielu chorobom.

Witamina D 

Podobnie jak przypadku witaminy A, niedobory witaminy D stwierdzali już nasi starożytni przodkowie. Do najbardziej znanych objawów należała krzywica. Istnieją dowody na jej występowanie u dzieci w Chinach, Grecji, Holandii, Szwajcarii czy na wyspach brytyjskich. Istnieje 7 rodzajów witaminy D - jest to cała grupa związków, hormonów steroidowych. Jednak za najważniejsze uważa się witaminę D3 (cholekalcyferol) i D2 (ergokalcyferol). Ich odkrycie zawdzięczamy publikacjom Mc Colluma oraz Funka (1920 r.). 

Witamina D jest nazywana witaminą słońca. Pod wpływem jego promieni organizm ludzki może ją wytwarzać. Witamina D2 występuje w produktach roślinnych, a witamina D3 w pokarmach zwierzęcych. 

Witamina D odgrywa kolosalną rolę w spowolnieniu tempa utraty wapnia przez kości, zmniejsza ryzyko występowania osteoporozy, moduluje pracę układu immunologicznego, potencjalnie wspierając jego pracę. W przypadku niedoboru w organizmie witaminy D obserwowano spadek poziomu testosteronu oraz większą zachorowalność (i ilość zgonów) z powodu występowania chorób sercowo-naczyniowych.

Witamina E

Podobnie jak w przypadku innych witamin odkrywanie witaminy E również przebiegało „na raty”. Już w roku 1922 Herbert Evans ogłosił światu, że istnieje witamina E. Jednocześnie oznajmił, że więcej niż jeden związek wykazuje aktywność witaminy E. Całą tę grupę nazwał tokoferolami. Jednak dopiero rok 1936. przyniósł nam jej wzór cząsteczkowy. Strukturę witaminy E określono zaś dwa lata później - w roku 1938. Dwie największe grupy witamin E to tokotrienole oraz tokoferole.

Witamina E jest jednym ze sztandarowych przeciwutleniaczy. Nadmiar wolnych rodników (utleniaczy) sprzyja uszkodzeniom komórek. Właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające mogą zatem wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego. M.in. te funkcje mogą również przyczynić się do wspierania pracy wątroby, co miało swoje przełożenie w badaniach na osobach chorych na niealkoholowe stłuszczenie wątroby.

Witamina K

Witamina K została odkryta w 1929 roku przez Henrika Dama. Było to na tyle doniosłe osiągnięcie, że za to odkrycie oraz prace na temat (K)oagulacji otrzymał on nagrodę Nobla (1943 r.). 

Podobnie jak przypadku witaminy D mamy do czynienia z dwoma głównymi rodzajami witaminy K:

• K1 - pochodzenie roślinne - filochinon
• K2 - pochodzenie zwierzęce - menachinon

Obecnie syntetycznie możemy wytwarzać również inne formy witaminy K. W związku z tym, że witaminę K odkryto przy okazji prac nad krzepliwością krwi, jej udział w przebiegu procesów naprawy uszkodzeń naczyń krwionośnych, jest doniosły. Jednak działanie zapewniające optymalną krzepliwość krwi to nie jedyne przesłanie do dbałości o spożycie właściwej ilości witaminy K. 

Kolejnym powodem jest troska o spowolnienie procesów zwapnienia naczyń krwionośnych. Witamina K odgrywa także niebagatelną rolę ochronną na nasz układ kostny. Objawia się to m.in. zmniejszonym ryzykiem złamań kości i występowania osteoporozy. Dodatkowo ta witamina może przyczyniać się do uwrażliwienia tkanek na działanie insuliny.

Jak dawkować witaminy ADEK? 

Witamina A - równoważnik retinolu (Retinol Activity Equivalents, RAE)

• dorosłe kobiety 700 µg/dzień
• dorośli mężczyźni 900 µg/d

Witamina D 

• osoby w wieku <71 lat - 15 µg/d (600 IU.)
• osoby w wieku >71. roku życia - 20 µg/d (800 IU)

Witamina E - (alfa-tokoferol)

• osoby dorosłe 15 mg/d
• kobiety karmiące 19 mg/d

Witamina K

• dorosłe kobiety 90 µg/d,
• dorośli mężczyźni 120 µg/d.

Jak zwiększyć przyswajalność witamin ADEK? 

Witaminy A, D, E, K są witaminami rozpuszczalnymi w tłuszczach. Podstawową zatem rzeczą, gdy pragniemy zmaksymalizować ich działanie, jest spożywanie ich wraz z posiłkiem zawierającym tłuszcze. Dlatego wspomina się też o kapsułkach zawierających oprócz witamin formę tłuszczu.

Dodatkowo, co jest zauważalne zwłaszcza w przypadku witamin D i K, ich wzajemne działanie na wielu polach wspierających zdrowie, kumuluje się. Mamy zatem do czynienia z potencjalnym efektem synergistycznym. Zapewne m.in. z tego powodu preparaty ADEK cieszą się taką popularnością.