Mózg składa się przede wszystkim ze związków, które swoją budową bardziej przypominają tłuszcze, aniżeli jakiekolwiek inne substancje o charakterze odżywczym. Jest to tkanka na skalę organizmu niepowtarzalna oraz niezwykle trudna do badania. Obserwacje mózgów zarówno ludzi, jak i innych ssaków dostarczyły jednak wielu ciekawych informacji na temat specyficznych kwasów tłuszczowych budujących i chroniących skryte w czaszce „centrum dowodzenia”.
Kwasy omega-3 w mózgu Kwasy omega-6 w mózgu Praca mózgu a wielonienasycone kwasy tłuszczowe Kwasy omega-3 w mózgu
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe zaliczane do omega-3 stanowią niezbędny element diety. Poza rozlicznymi funkcjami w całym organizmie warto zwrócić uwagę na ich rolę w kształtowaniu struktury i funkcji mózgu. Najbardziej istotne kwasy z tej grupy, czyli DHA (kwas dokozaheksaenowy) oraz EPA (kwas eikozapentaenowy), wchodzą w skład fosfolipidowych błon komórkowych, nadając im ich docelowe właściwości, w tym elastyczność i odporność na działanie czynników potencjalnie szkodliwych.
Spośród tych dwóch kwasów to DHA jest przeważającym w mózgu. Działania omega-3 istotne są zarówno na etapie rozwoju organizmu, jak i w przeciwstawianiu się skutkom procesów starzeniowych.
Kwasy omega-6 w mózgu
Do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oprócz omega-3 zaliczają się jeszcze omega-6. Najbardziej charakterystycznymi, dostępnymi w diecie, kwasami spośród omega-6 są kwasy linolenowy (LA), gamma-linolenowy (GLA) oraz arachidonowy (ARA). ARA w mózgu występuje najobficiej.
Co ciekawe, z kwasu tego w organizmie powstają kannabinoidy o działaniu modulującym ból, nastrój, sen czy apetyt. Podobnie jak inne wielonienasycone kwasy tłuszczowe, one również pełnią ważne role w procesie budowania i ochrony mózgu. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że grupy omega-3 i omega-6 pomimo współudziału w kształtowaniu tkanki mózgowej mogą nieco inaczej wpływać na jego pracę.
Praca mózgu a wielonienasycone kwasy tłuszczowe
Kwasy omega-3 i 6 poza tym, że pełnią funkcje budulcowe w mózgu i układzie nerwowym, to jeszcze odgrywają szereg ról w procesach sygnalizacji międzykomórkowej. Dla optymalizacji równowagi pomiędzy cząsteczkami przyczyniającymi się do poprawy stanu zdrowia, a tymi, które działają na organizm negatywnie, oba rodzaje kwasów powinny codziennie pojawiać się w diecie.
Niestety w diecie typu zachodniego, czyli opartej o produkty szybkie w przygotowaniu i charakteryzujące się wysokim stopniem przetworzenia, z reguły jest za mało kwasów omega-3 (lub nie ma ich wcale), natomiast kwasy omega-6 występują w nadmiarze. Ma to związek, z tym, że omega-3 charakterystyczne są dla ryb, owoców morza (EPA i DHA ) i nasion roślin oleistych (ALA), natomiast omega-6 dla mięs (ARA) i olejów roślinnych (LA).
Nie tylko sama obecność kwasów omega-3 w diecie ma jednak znaczenie. Ważny jest jeszcze stosunek zawartości kwasów omega-3 do omega-6. Na każdy 1 g omega-3 powinny przypadać 4 g omega-6, natomiast w diecie zachodniej stosunek ten kształtuje się często na poziomie 1:20. Zawyżona zawartość omega-6 w porównaniu do omega-3 prowadzi do utraty równowagi, jeśli chodzi o procesy pro- i przeciwzapalne w organizmie.
Działanie to ma skrajnie negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy oraz pośrednio również na mózg. O ile kwasy omega-3 znane są z hamowania stanów zapalnych i promocji rozwoju mózgu i funkcji kognitywnych, a także poprawy tolerancji stresu, tak omega-6 w nadmiarze mogą prowadzić do chronicznego stanu zapalnego i w konsekwencji zaburzeń zarówno koncentracji, jak i pamięci, ale również nastroju. Dysproporcja w podaży tych kwasów zdecydowanie przyczynić się może do przyspieszenia starzenia się mózgu.
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.