Cytryniec chiński, inaczej zwany schizandrą, jest rośliną, której owoce stanowią cenny surowiec zielarski. Stosowane były one w tradycyjnej medycynie chińskiej, japońskiej, koreańskiej oraz rosyjskiej, a najstarsze zapiski ich dotyczące sięgają XVI wieku. Od stosunkowo niedawna dużym zainteresowaniem cieszą się również w krajach Europejskich i w Stanach Zjednoczonych Ameryki.
Dopiero w 2007 roku cytryniec chiński został wpisany do Międzynarodowej Farmakopei WHO (International Pharmacopoeia; World Health Organization).
Właściwości schizandry
Cytryniec chiński jest rośliną pnącą się w górę, a długość jej pnączy niekiedy sięga nawet 15 m. Owoce to małe, czerwone jagody o smaku przypominającym cytrynowy. Dzięki swoim właściwościom zastosowanie znajdują nie tylko w kulinariach, ale również w lecznictwie i kosmetyce.
Dokładny skład chemiczny nie jest jeszcze do końca znany, jednak za najbardziej wartościowe związki cytryńca uznaje się lignany, które najobficiej występują w owocach tej rośliny. Ponadto w obrębie składu chemicznego zidentyfikowano inne fitozwiązki o działaniu prozdrowotnym (np. triterpeny, fitosterole) oraz witaminy (głównie C i E) i składniki mineralne (np. wapń, magnez).
Pierwsze przeglądy badań naukowych z lat 90. XX wieku potwierdziły pewne właściwości antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, czy wspierające wątrobę i układ nerwowy.
Działanie cytryńca chińskiego
Schizandra dzięki swoim związkom bioaktywnym i ich właściwościom uznawana jest za roślinę adaptogenną. W tradycyjnej medycynie ludowej Wschodniej Azji ówcześni medycy polecali stosowanie schizandry pod kątem leczenia schorzeń żołądkowo-jelitowych, zaburzeń oddechowych, krążeniowo-naczyniowych, a także w przypadku przemęczenia, osłabienia i bezsenności.
Współczesne wyniki badań wskazują na faktyczny potencjał względem działania:
- hepatoprotekcyjnego (ochronnego wobec wątroby)
- ergogenicznego (poprawiającego wydolność fizyczną organizmu)
- adaptogennego (znoszącego zmęczenie i poprawiającego tolerancję stresu)
- przeciwzapalnego
- przeciwwrzodowego
- antyoksydacyjnego
- przeciwnowotworowego
Dostępność cytryńca chińskiego
Cytryniec chiński, mimo że należy do roślin egzotycznych, coraz łatwiej dostępny jest w sklepach również w Środkowej Europie. Najczęściej na półkach sklepowych występuje w postaci suplementu diety z określoną zawartością związków bioaktywnych (głównie schizandryn). Spotkać go można zarówno w prostych, jak i wieloskładnikowych preparatach medycznych, a także suplementach diety oraz kosmetykach.
Wartość lecznicza
Owoce cytryńca w dalszym ciągu są obiektem badań naukowych, jednak dotychczasowe doniesienia wyraźnie wskazują na wysoką wartość tego surowca zielarskiego w kontekście leczenia i łagodzenia licznych dolegliwości. Profil bezpieczeństwa preparatów zawierających ekstrakt jest wysoki i warto w pewnych sytuacjach zdrowotnych rozważyć włączenie suplementacji w tym kierunku. Głównie w przypadku obecności chorób lub stosowania leków.
Źródła:
Szopa A, Ekiert R, Ekiert H. Current knowledge of Schisandra chinensis (Turcz.) Baill. (Chinese magnolia vine) as a medicinal plant species: a review on the bioactive components, pharmacological properties, analytical and biotechnological studies. Phytochem Rev. 2017;16(2):195-218. doi: 10.1007/s11101-016-9470-4. Epub 2016 May 12. PMID: 28424569; PMCID: PMC5378736.
