Suszona żurawina - właściwości zdrowotne i zastosowanie

Istnieją takie produkty spożywcze, które albo za sprawą tradycji, albo marketingu przypisywane są do jakiegoś okresu w roku, jakiego wydarzenia lub święta. Jednym z nich jest żurawina.

1. Ciekawa historia żurawiny 
2. Pochodzenie  
3. Jakie korzyści zdrowotne przynosi jedzenie żurawiny?
4. W jaki postaciach najczęściej spożywamy żurawinę?

Często kojarzy się z celebrowanym w USA Świętem Dziękczynienia, za sprawą tradycyjnego sosu żurawinowego, podawanego do świątecznego indyka, ale także ze Świętami Bożego Narodzenia, gdzie serwuje się ją jako dodatek do mięs i wypieków oraz pod postacią kisielu żurawinowego. 

Czy ten mały owoc, powinien być tylko okazjonalnym przysmakiem, czy jednak na dobre zagościć w naszej kuchni?

Żurawina jest rośliną zimozieloną, w formie krzewu, płożącą z rodziny wrzosowatych. Do najczęściej uprawianych gatunków zalicza się północnoamerykańską żurawinę wielkoowocową oraz żurawinę błotną, która jest rodzimym gatunkiem w naszym kraju. Jednak obydwa gatunki występują w Polsce. Dają one jadalne owoce, służące do wyrobu różnych przetworów. Większe owoce i szybszy wzrost żurawiny wielkoowocowej sprawiają, że skala jej uprawy jest dużo większa w stosunku do żurawiny błotnej. 

Ciekawa historia żurawiny 

Warto wspomnieć krótko o historii tej rośliny. 

Żurawina wieloowocowa była już znana i wykorzystywana, jako pożywienie, ale także jako barwnik do tkanin przez rdzenną ludność zamieszkującą Amerykę Północną.

Fakt, że żurawina kojarzy się ze świętami w tym ze Świętem Dziękczynienia, nie do końca jest wymysłem marketingu, ma on swoje uzasadnienie w zdarzeniach historycznych. Mianowicie, za moment, w którym po raz pierwszy koloniści z Europy mieli kontakt z żurawiną, uznaje się rok 1620, właśnie podczas Święta Dziękczynienia, kiedy to Indianie biorący udział w tym dniu podarowali przybyłym gościom żywność, w tym właśnie żurawinę wielkoowocową.

Za pierwszego hodowcę żurawiny uznaje się kapitana Henriego Halla z Dennis w stanie Massachusetts, który rozpoczął uprawę w 1816 roku.

Największy problem sprawiał plantatorom zbiór owoców, co wpływało na wysoką cenę jagód. Wynalezienie maszyn mechanicznych do zbiorów, przyczyniło się do zwiększenia produkcji, jednak najważniejsza zmiana w hodowli nastąpiła w latach 60-tych XX wieku, w momencie wprowadzenia techniki zalewania upraw wodą w celu ochrony plantacji przed przymrozkami i szkodnikami. Ułatwia to także zbiór unoszących się na wodzie owoców. Technika „na mokro” jest stosowana dzisiaj powszechnie.  

Pochodzenie  

Ciekawostką jest, że USA oraz Kanada wytwarzają ponad 95% całej światowej produkcji żurawiny wielkoowocowej. Natomiast największe plantacje tego owocu w Europie znajdują się na Litwie oraz Białorusi. Zbiory żurawiny trwają od września do listopada. 

Jakie korzyści zdrowotne przynosi jedzenie żurawiny?

Surowe owoce żurawiny są mocno kwaśne i z tego względu najczęściej są spożywane po obróbce, jako owoce suszone, w postaci soków albo innych przetworów.

Żurawina jest bogata w mnóstwo witamin i składników mineralnych oraz błonnik.

Zawiera dużo witaminy C, ale także witamin B1, B2, B6, E i K, miedzi i manganu, fosforu, magnezu, sodu i potasu. 

Jak wykazały badania, zawartość witaminy C w owocach żurawiny może sięgać nawet ok. 26 mg na 100 gramów świeżej masy produktu (żurawina wielkoowocowa odmiany Stevens). 

Jest ona jednym z głównych przeciwutleniaczy w owocach żurawiny. Sugeruje się, że witamina C może podnosić poziom odporności na niektóre infekcje wirusowe oraz bakteryjne. Ponadto poprawia przyswajanie żelaza.

Żurawina posiada różne przeciwutleniacze, takie jak antocyjany, proantocyjanidyny i kwercetyne.

Mogą one korzystnie wpływać na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, poprzez: 

• ochronę dobrego cholesterolu LDL przed utlenianiem
• zwiększenie poziomu cholesterolu LDL
• obniżenie ciśnienia krwi
• zmniejszenie sztywności naczyń krwionośnych 

Żurawina jest znana z właściwości wpływających na układ moczowy. Owoce oprócz wielu cennych witamin i błonnika, który poprawia pracę jelit, są źródłem garbników, flawonoidów i proantocyjanów. To właśnie proantocyjany typu A sprawiają, że żurawina zapobiega i wspomaga leczenie chorób układu moczowego. Dzieje się tak, ponieważ nie pozwalają one na przyczepianie się bakterii, głównie Escherichia coli (E. coli) często odpowiedzialnych za stany zapalne, do ścian pęcherza i moczowodów, chroniąc tym samym je przed infekcją.

Działanie profilaktyczne żurawiny zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci jest potwierdzone wieloma badaniami. 

Żurawina ma także korzystny wpływ na jakość skóry, z tego też powodu często jest wykorzystywana w przemyśle kosmetycznym. 

W jaki postaciach najczęściej spożywamy żurawinę?

Żurawinę możemy spożywać pod wieloma postaciami. Soków, przecierów, jednak dużą popularnością cieszą się suszone owoce tej rośliny. Taka forma ma bardzo uniwersalne zastosowanie. Jedzona samodzielnie może być świetną i zdrową przekąską, a w połączeniu na przykład z orzechami, stać się bazą do samodzielnie robionego musli, czy batoników. Sprawdzi się także jako dodatek wypieków lub pieczywa. Jej kwaskowaty smak doskonale wkomponuje się również w sosy podawane do mięs.

Wielką zaletą jest fakt, że opakowanie suszonej żurawiny możemy zabrać ze sobą dosłownie wszędzie i zajadać się podczas przerwy w pracy, podróży, czy na wycieczce. 

Nie bez powodu owoce żurawiny zaliczane są często do kategorii superfoods. Zatem niech te małe, czerwone owoce lub przetwory z nich zagoszczą w naszych kuchniach na co dzień, nie tylko od święta. 

Źródła:

• Zuo Y., Wang C., Wen J.: Antioxidant and antibreast cancer capacity of American cranberry and other fruits. The 225th American Chemical Society annual meeting. New Orleans, LA, 2003, 23-27.
• James C.F.: New support for a folk rezedy: Canberry juice reduces bakteriuria and pyuria in elderly women. Nutrition Reviews., 1994, 5 (5), 168-170
• Borek-Wojciechowska R.: Znaczenie witaminy C dla organizmu człowieka. Przem. Spoż., 2000, 2, 52-53.
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22910239/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22100577/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18253990/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22777630/