Starość może przyczynić się do wystąpienia wielu chorób i stanów zdrowotnych. Nie wszystkie są jednak nieuniknione. W wielu przypadkach regularne dbanie o odpowiedni stan odżywienia i dobrą higienę stylu życia może okazać się kluczowym czynnikiem z punktu widzenia zarówno w prewencji, jak i opóźniania czy terapii. W osłabieniu związanym z 10 powszechnymi chorobami starczymi organizm wspomóc można m.in. odpowiednią suplementacją.
Choroby zależne od wieku Wsparcie żywieniowe w chorobach zależnych od wieku Choroby zależne od wieku
Sercowo-naczyniowe
Główną grupą chorób, która zabija najczęściej, są choroby sercowo-naczyniowe. To obejmuje choroby takie jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca czy zawał mięśnia sercowego. Ryzyko wystąpienia tych chorób wzrasta wraz z wiekiem, ponieważ osłabieniu ulegają naczynia krwionośne. Czynniki zwiększające ryzyko obejmują palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, nadmiar soli i przetworzonej żywności czy otyłość i niektóre problemy genetyczne.
Neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne to kolejna istotna dla długości i jakości życia grupa schorzeń. Na przykład choroba Alzheimera i choroba Parkinsona, które prowadzą do stopniowego ubytku funkcji mózgu, osłabiają odpowiednio pamięć i funkcje motoryczne, które potrzebne są do utrzymania samodzielności. Ryzyko potęgować mogą tutaj niektóre warianty genetyczne, palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, brak aktywności fizycznej, niewłaściwą dietę i choroby sercowo-naczyniowe.
Nowotworowe
Grupą chorób, które śmiertelnością zbliżają się do chorób sercowo-naczyniowych, są choroby nowotworowe. Ryzyko zachorowania na wiele typów raka zwiększa się wraz z wiekiem, co ma związek m.in. z kumulacją czynników potencjalnie szkodliwych. Największymi stymulatorami procesów nowotworowych są palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu, konsumpcja przetworzonej diety ubogiej w owoce i warzywa oraz zboża i orzechy, brak ruchu i nieumiejętne radzenie sobie ze stresem, otyłość, promieniowanie UV, ekspozycja na niektóre substancje chemiczne i mutacje genetyczne.
Glukozowo-insulinowe, czyli cukrzycowe
Ściśle związaną z dietą chorobą jest cukrzyca typu 2, która może mieć liczne powikłania, zarówno w układzie krwionośnym, jak i nerwowym. Wzrost insulinooporności i zaburzenia funkcji komórek trzustki są nieco częściej spotykane u starszych osób, gdyż złe nawyki mają tendencje do ukazywana swoich skutków ubocznych z pewnym opóźnieniem. Ryzyko wystąpienia cukrzycy zwiększają otyłość, brak aktywności fizycznej, używki i zła kompozycja diety, a także historia rodzinna choroby.
Kostno-szkieletowe
Ważna z punktu widzenia utrzymania sprawności fizycznej, a co za tym idzie, ogólnego stanu zdrowia, jest również osteoporoza oraz artretyzm. Osteoporoza to choroba, w której kości stają się kruche, a czynniki ryzyka obejmują starzenie się, menopauzę, niskie spożycie wapnia, brak aktywności fizycznej, niską masę ciał czy zaburzenia hormonalne. Artretyzm polega na odkładaniu się kryształków kwasu moczowego w stawach, co prowadzi do bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości. Do jego wystąpienia prowadzić mogą otyłość oraz zła kompozycja diety czy urazy stawów i choroby autoimmunologiczne.
Mięśniowe
Z utratą kondycji szkieletu łączy się osłabienie mięśni i degradacja białek mięśniowych, które mogą zwiększać ryzyko upadków i kontuzji. Mniejsza masa mięśniowa oznacza bowiem mniejszą kontrolę nad ciałem. Stan ten nazywany jest sarkopenią i może on pogarszać przebieg wielu chorób. Najczęściej prowadzi do niej dieta ubogobiałkowa oraz brak aktywności fizycznej, zwłaszcza ćwiczeń o charakterze oporowym.
Wzrokowe
Samodzielność u osłabionych seniorów ograniczać mogą również zaburzenia wzroku. Schorzenia takie jak zaćma, jaskra i zwyrodnienie plamki żółtej są silnie związane z wiekiem. Dodatkowo zdrowie oczu pogorszyć może nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i genetykę.
Oddechowe
Dla ogólnej sprawności na co dzień istotna jest również prewencja chorób układu oddechowego. Na przykład przewlekła choroba obturacyjna płuc (POChP) i rak płuc są bardziej prawdopodobne u starszych osób. Istotne czynniki ryzyka obejmują palenie tytoniu, ekspozycję na zanieczyszczenia powietrza, ekspozycję na niektóre chemikalia i pyły, infekcje dróg oddechowych i zaburzenia genetyczne.
Nerkowe i wątrobowe
Dużym zagrożeniem dla życia seniorów mogą być choroby nerek i wątroby, czyli narządów w dużym stopniu odpowiedzialnych za filtrację i detoksykację. Przewlekła choroba nerek często rozwija się w wyniku systematycznego, wieloletniego obciążania nerek złą dietą i nieodpowiednim nawodnieniem, nadciśnienia tętniczego lub cukrzycy. W wypadku wątroby również dużą rolę odgrywają nawyki żywieniowe i stosowanie używek. Z wiekiem jej struktura oraz funkcje mogą ulec zaburzeniu.
Psychiczne
U osłabionych seniorów zaobserwować można pewne zaburzenia nastroju, w tym depresję czy lęk. Mogą one dotknąć osoby w starszym wieku w sposób szczególny, gdyż często wiążą się ze stratą bliskich, samotnością czy problemami zdrowotnymi. Dodatkowo stres i zaburzenia nastroju wzmagać mogą alkohol i papierosy czy brak stosowania odpowiednich technik relaksacyjnych, takich jak sport.
Wsparcie żywieniowe w chorobach zależnych od wieku
Sercowo-naczyniowych
Składniki odżywcze takie jak kwasy omega-3 (znajdujące się w rybach, orzechach i nasionach) mogą pomóc w redukcji stanów zapalnych i utrzymaniu zdrowego poziomu cholesterolu. Błonnik (obecny w owocach, warzywach i pełnoziarnistych produktach zbożowych) pomaga w utrzymaniu zdrowego poziomu cholesterolu i kontroluje poziom glukozy we krwi. Potas i magnez (znajdują się w wielu owocach i warzywach) pomagają w kontrolowaniu ciśnienia krwi.
Neurodegeneracyjnych
Antyoksydanty, takie jak witaminy A, C i E, czy związki obecne w ekstraktach roślinnych, mogą pomóc w ochronie komórek mózgu przed uszkodzeniami. Witaminy z grupy B, zwłaszcza B6, B12 i kwas foliowy, pomagają w utrzymaniu zdrowia nerwowego uczestnicząc w produkcji neuroprzekaźników regulujących pobudliwość i poziom energii, a także produkcji warstwy ochronnej dla nerwów. Dodatkowo ważne są kwasy omega-3, czy lecytyna, które wpływają na strukturę, funkcje i ochronę mózgu. Lecytyna dodatkowo wspiera produkcję acetylocholiny, kluczowego dla pamięci neuroprzekaźnika.
Nowotworowych
Dieta bogata w błonnik (znajdujący się w owocach, warzywach i pełnoziarnistych produktach zbożowych) pomaga utrzymać zdrowy układ pokarmowy i może redukować ryzyko niektórych rodzajów raka, takich jak rak jelita grubego. Błonnik wspierając bakterie jelitowe chroni nie tylko przewód pokarmowy, ale też cały organizm. Antyoksydanty, w tym witaminy A, C, E i składniki mineralne, takie jak selen, pomagają chronić komórki w tkankach takich, jak tarczyca. Pomocne też mogą być kwasy omega-3 o potencjale przeciwzapalnym.
Glukozowo-insulinowych
Codzienny, wysoki poziom konsumpcji błonnika pomaga kontrolować poziom cukru we krwi, a zdrowe tłuszcze pomagają redukować insulinooporność. Pamiętać przy tym należy o korzyściach wynikających z aktywności fizycznej oraz regularności snu i spożywania posiłków. Ograniczenie spożycia cukrów prostych i przetworzonych tłuszczy jest również ważne. Dodatkowo wesprzeć można organizm poprzez uregulowanie poziomu spożycia chromu, pierwiastka o wyraźnym wpływie na gospodarkę glukozowo-insulinową.
Kostno-szkieletowych
Wapń, magnez i witamina D są kluczowe dla zdrowia kości . Wapń z magnezem pomagają budować i utrzymywać gęstość mineralną szkieletu, a witamina D pomaga organizmowi przyswajać wapń. Białko oraz witamina K także są korzystne dla zdrowia kości, jednak ich działanie jest pośrednie, związane z wapniem i witaminą D. Witamina D
https://allnutrition.pl/witamina-d-krople-czy-kapsulki-jaka-forme-wybrac/
Mięśniowych
Dla rozwoju i utrzymania masy mięśniowej kluczowe jest białko . Odżywki białkowe serwatkowe, kazeinowe, jajeczne czy roślinne mogą być doskonałym sposobem na stabilne pobudzanie syntezy białek mięśniowych, gdyż są lekkostrawne i mają dobry profil aminokwasowy. Oprócz tego warto zwrócić uwagę na aminokwasy niezbędne (EAA), w tym te o rozgałęzionych łańcuchach bocznych (BCAA). Spośród BCAA najważniejszym składnikiem budulcowym wydaje się być leucyna. Kluczowym składnikiem diety, jeśli chodzi o rozwój i zabezpieczanie mięśni, jest kreatyna, która jest elementem przemian energetycznych mięśni.
Wzrokowych
Witamina A, czy luteina i zeaksantyna z grupy karotenoidów, a także witaminy C i E i omega-3 stanowią podstawę dla zdrowia oczu. Pomagają one chronić oczy przed uszkodzeniami i mogą opóźniać rozwój niektórych schorzeń oczu związanych ze starzeniem się, takich jak zaćma i zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. Niektóre z tych substancji mogą też zabezpieczać przed suchością oczu, a co za tym idzie, podrażnieniami.
Oddechowych
Witamina C , selen i kwasy omega-3 oraz roślinne antyoksydanty mogą pomóc w redukcji stanów zapalnych w płucach. Z punktu widzenia ochrony górnych dróg oddechowych warto też zwrócić uwagę na cynk, który może sprzyjać prewencji infekcji (cynk do ssania). W obrębie samych płuc pomocna może być też n-acetylocysteina, czyli pochodna aminokwasu cysteiny, która buduje wiele białek w organizmie oraz odpowiedzialna jest za rozkładanie śluzu w układzie oddechowym.
Nerkowych i wątrobowych
Dieta w chorobach nerek wymaga bardzo zindywidualizowanego podejścia i powinno się ją konsultować ze specjalistami. Warto jednak zwrócić uwagę na żelazo i witaminy z grupy B, gdyż często przy zaburzeniach nerkowych dochodzi do anemii. W przypadku wątroby warto zwrócić uwagę na lecytynę, która sprzyja regeneracji wątroby, a także na witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E, K, gdyż zaburzenia wątrobowe często prowadzą do ograniczenia wchłaniania tłuszczy.
Psychicznych
Kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy z grupy B, zwłaszcza B6, B12 i kwas foliowy, a także magnez i witamina D mogą wspierać zdrowie psychiczne. Te składniki odżywcze są ważne dla produkcji neuroprzekaźników, takich jak serotonina, która wpływa na nastrój, GABA, która wpływa na relaks czy dopamina i noradrenalina, które wpływają na motywację. Ponadto kwasy omega-3 z witaminą D3 wpływają na redukcję stanów zapalnych oraz regulację hormonalną, co sprzyja panowaniu nad zaburzeniami o podłożu psychicznym.
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.